Minachting maakt je relatie kapot

John Gottmann kan binnen 15 minuten voorspellen of een stel na 10 jaar nog steeds samen is. In het boek “Blink” wordt zijn Love Lab beschreven, een concept bedacht door Gottman. Hij heeft een methode ontwikkeld waarbij hij, tijdens een gesprek met twee personen in een relatie, kijkt naar de verschillende emoties die voorbijkomen gedurende het gesprek. Het onderzoek van John Gottman heeft aangetoond dat, op basis van de vier relatie-dodende emoties binnen relaties, hij met een nauwkeurigheid van rond de 90% kan bepalen welke koppels uiteindelijk uit elkaar gaan en welke hun relatie succesvol zullen onderhouden. De belangrijkste emotie waar hij naar kijkt is minachting, waar we in dit artikel dieper op in duiken.

De kern van minachting

John Gottman, een gerenommeerd psycholoog, heeft door zijn onderzoek in The Love Lab ontdekt dat minachting de grootste voorspeller is van echtscheidingen. Minachting is een mix van afkeer en superioriteitsgevoel. Het komt voort uit langdurige negatieve gedachten over de partner en is destructiever voor relaties dan welke andere negatieve emotie dan ook. Het toont een fundamenteel gebrek aan respect, waarbij de ene partner zich superieur waant boven de ander.

Je kunt je voorstellen dat minachting relaties kapot kan maken, of het nu gaat om een romantische relatie, vriendschap, familieband of enige andere vorm van relatie.

Deze uitspraken zijn overduidelijk minachtend:

• “Wat ben jij een idioot”
• “Echt, dat is zo stom van je”
• “Lukt het je ooit iets goed te doen?”

Deze uitspraken zijn onopvallend, maar ook zeker minachtend:

• Ach, natuurlijk heb jij dat weer zo gedaan, typisch
• Wow, heb je daar echt een hele dag over gedaan? Ik zou het in een uur afhebben.
• Laat maar, jij kan dit toch niet

Wat je ook kan horen is onaardige en slecht bedoelde grappen, bespotting en belachelijk maken richting die persoon toe.

“Jij bent moe? Pff, ik heb de hele dag staan schoonmaken in huis. En nu ga jij ook nog eens ‘moe’ zijn. Ik ben pas moe!”

“Jij bent moe na twee rondjes hardlopen? Kijk naar mij, ik heb de hele ochtend intensieve intervaltraining gedaan en daarna nog krachttraining. Als iemand recht heeft om moe te zijn, ben ik het wel!”

Four Horsemen

Gottman identificeert naast minachting nog drie andere negatieve communicatiepatronen die relaties kapot kunnen maken, namelijk kritiek, defensiviteit en stonewalling. De metafoor van de “Four Horsemen” (Vier Ruiters) is gebaseerd op de Vier Ruiters van de Apocalyps uit het Nieuwe Testament van de Bijbel, die het einde van de wereld symboliseren. Gottman gebruikte deze krachtige beeldspraak om de ernst en het destructieve effect van deze communicatiepatronen op relaties te benadrukken.

 

 

1. Kritiek

Dit gaat niet zo zeer over het uiten van kritiek op iemand z’n gedrag, waar het vaak gaat over iets specifieks. Gottman heeft het hier over kritiek hebben op iemands persoonlijkheid en dus val je iemands hele wezen aan. Dit noem je de fundamentele attributiefout; de neiging om het gedrag van anderen toe te schrijven aan hun karakter of persoonlijke eigenschappen, in plaats van aan externe omstandigheden of situaties.

Het belangrijkste is om het verschil te leren tussen het uiten van kritiek op iemand z’n gedrag en het bekritiseren van iemand z’n persoonlijkheid.

Kritiek op gedrag: “Ik was bang toen je te laat kwam en me niet belde. Ik dacht dat we hadden afgesproken dat we dat voor elkaar zouden doen.”

Kritiek op persoonlijkheid: “Je denkt er nooit over na hoe jouw gedrag andere mensen beïnvloedt. Ik geloof niet dat je zo vergeetachtig bent, je bent gewoon egoïstisch. Je denkt nooit aan anderen! Je denkt nooit aan mij!”

2. Defensiviteit

Als iemand je bekritiseerd op diens persoonlijkheid, is het een typische reactie om in de verdediging te schieten. Helaas werkt deze strategie bijna nooit met succes.

Onze excuses vertellen onze partner alleen maar dat we hun zorgen niet serieus nemen en dat we geen verantwoordelijkheid nemen voor onze fouten:

Vraag: “Heb je ze nog gebeld om ze te laten weten dat we vanavond niet komen zoals je vanochtend had beloofd?”

Verdedigende reactie: “Ik had het gewoon te druk vandaag. Je weet trouwens hoe druk mijn agenda was. Waarom heb jij het niet gewoon gedaan?”

Een antwoord waarin je niet in de verdediging schiet is bijvoorbeeld:

“Oeps, helemaal vergeten. Ik had vanochtend aan jou moeten vragen om het te doen, omdat ik wist dat mijn dag vol zou zitten. Dat is mijn fout. Ik ga ze nu gelijk bellen.”

3. Stonewalling

In het Nederlands is hier niet echt een goede vertaling voor, daarom gebruiken we de Engelse term. Stonewalling is wanneer iemand in een discussie of ruzie compleet dichtklapt en niks meer zegt of doet. Het is alsof ze alle pogingen om te praten of het probleem op te lossen gewoon negeren. Het kan voelen alsof je totaal genegeerd wordt, alsof je tegen een stenen muur praat. Dit is mega frustrerend is voor degene die probeert het conflict op te lossen. Wanneer iemand minachting toont, is dit een veelvoorkomende reactie. Om jezelf volledig af te sluiten van het gesprek en diegene bijna te negeren. Je reageert niet meer en trekt je terug.

Als je stonewalling bij jezelf opmerkt tijdens een conflict, stop dan de discussie en vraag om een pauze:

“Ik ben te boos om hierover te blijven praten. Kunnen we een pauze nemen en er zo op terugkomen? Het is makkelijker om te praten als ik me wat kalmer voel.

Hoe zie je minachting in de praktijk?

Minachting manifesteert zich op verschillende manieren: van sarcastische opmerkingen en cynische grappen tot verbale beledigingen en non-verbale signalen zoals het omhoog rollen van de ogen. Deze uitingen zeggen in essentie: “Ik ben beter dan jij, jij bent minder dan ik.” Ze creëren een giftige atmosfeer waarin liefde moeilijk, zo niet onmogelijk, kan groeien.

“Ik ben beter dan jij, jij bent minder dan ik”

Wetenschap heeft aangetoond dat, als er veel minachting wordt getoond in een relatie, de kans groter is op fysieke klachten zoals verkoudheid of griep. Het heeft ook een groot effect op je mentale gezondheid omdat depressieve gevoelens en angst op de loer liggen. Minachting maakt niet alleen relaties kapot, maar ook je psychologische en fysieke gezondheid.

 

 

Naar een gezondere relatie (zonder minachting)

Gottmans onderzoek biedt hoop: het toont aan dat zelfs relaties die doordrenkt zijn van minachting kunnen herstellen, mits beide personen bereid zijn te werken aan hun gedrag en communicatie. Als je minachting ervaart in een relatie, kan dit een hardnekkig patroon geworden zijn. Het beste wat je dan kunt doen is om een cultuur van waardering en respect te creëren. Wanneer je een discussie met je partner (of iemand anders) hebt, probeer dan zonder jezelf naar boven te willen halen (en de ander dus naar beneden te brengen) de discussie aan te gaan.

Stel, je ergert je aan je partner of huisgenoot omdat diegene nooit de vaatwasser inruimt. Wat je kan doen is boos worden en diegene allerlei dingen noemen:

“Je bent echt vies omdat je altijd smerige vaat laat staan, én je bent ook nog eens lui omdat je na je werk niks meer doet!”

Ten eerste is deze vorm van communicatie in geen enkele zin helpend. Je geeft niet aan wat/hoe je het wel wilt zien. Daarnaast is het minachtend, omdat je diegene belachelijk maakt door diegene ‘vies’ en ‘lui’ te noemen. Sta bij jezelf stil, hoe zou diegene reageren? Waarschijnlijk zal diegene het negeren. Dan verandert er ook niks aan de situatie naast dat de sfeer een stuk negatiever is geworden.

Hoe kun je op een goede manier iets aangeven?

Als je je irritatie van hierboven wilt aangeven, zorg er dan voor dat je een stukje waardering en respect erin verwerkt:

“Ik snap dat je moe bent na je werk, ik zou het fijn vinden als we kunnen praten over het inruimen van de vaatwasser. Laat me weten wanneer je daar tijd voor hebt. Ik waardeer het van je omdat ik weet dat je de laatste tijd wat drukker bent.”

Wanneer je op deze manier je gevoel uit, kan diegene ook op een betere manier reageren. Door je manier van communicatie aan te passen naar een positieve en respectvolle benadering, krijg je hoogstwaarschijnlijk ook zo’n reactie terug:

“Dankjewel, ik ben nu inderdaad best wel moe. Zullen we het hier morgenochtend even over hebben?”

Goed om te weten is dat het dus beide kanten op gaat. Beide personen in de relatie moeten stilstaan bij het feit hoe ze iets brengen en ook ontvangen. Een relatie (met wie dan ook) is nu eenmaal geen eenrichtingsverkeer.

Een vuistregel:

Laat je partner gewaardeerd, begrepen en gerespecteerd voelen. John Gottman beschrijft de 5 om 1 regel: je houdt je relatie in balans als je vijf of meer positieve interacties hebt voor elke keer een negatieve interactie ervaart.

De rol van emotionele intelligentie bij minachting

Het begrijpen van minachting vraagt om een hoge mate van emotionele intelligentie. Het vermogen om de eigen emoties en die van je partner (of ander persoon die je liefhebt) waar te nemen, te interpreteren en erop te reageren, kan het tij van minachting keren. Dit houdt in dat je leert communiceren op een manier die respect en begrip toont, ook als het gaat over meningsverschillen.

 

Vond je dit een leuk artikel? Start dan nu hieronder met onze gratis cursus: ‘Introductie tot Emotionele Intelligentie’.